Vandaag de uitdaging, morgen de zegen

De laatste maanden heb ik het gevoel mee te spelen in een soort Harry Potter verhaal. Alleen ‘hij-die-niet-genoemd-mag-worden’ heet niet Voldemort, maar COVID-19, beter bekend als corona. 

In de Harry-Potter-reeks sidderen mensen van angst als er over ‘hij-die-niet-genoemd-mag-worden’ wordt gesproken. Omdat hij dood en verderf zaait, en wantrouwen bij mensen oproept. Sommigen beweren dat het daarom beter is over hem te zwijgen.

Ik merk dat ik eenzelfde soort mening aanhang; door niet te veel bezig te zijn met de uitdagingen waar we momenteel mee te maken hebben, voel je je minder snel neergeslagen en machteloos. En blijf je rustig en open voor nieuwe mogelijkheden.

Toch is het goed om regelmatig stil te staan bij de gedachten, gevoelens en emoties die er bij dit virus, de getroffen maatregelen en de nieuwe omstandigheden loskomen. Deze komen namelijk niet voor niets naar boven. Ze zitten er al jaren. Mogelijk zelfs al generaties. En ze willen gehoord en geheeld worden. Als we ze wegduwen blijven we telkens nieuwe situaties tegenkomen waarin zij onze aandacht vragen, totdat we eindelijk naar hen luisteren. 

Uit de jeugdfilm Nanny McPhee Returns haalde ik wat dat betreft een belangrijke les. In deze film speelt Emma Thompson de lelijke en strenge kinderjuf Nanny McPhee. De kinderen die zij onder haar hoede krijgt zien haar liever gaan dan blijven. Waarop McPhee uitlegt: ‘Wanneer je me nodig hebt maar me niet wilt, moet ik blijven. Wanneer je me wilt maar niet langer nodig hebt, vertrek ik. 

Waarop één van de kinderen reageert: ‘hoe kan iemand jou nou wensen?!’. Maar aan het einde van de film ziet zelfs dit jongetje haar waarde in; ze bracht rust en harmonie waar eerst onenigheid en chaos heerste.

In 2017 lag ik regelmatig dagenlang op bed vanwege chronische pijnen. Er waren momenten waarop ik niet kon lopen, staan of zitten. Zelfs liggen deed pijn. Ik wist dat deze pijn mijn Nanny McPhee was. Maar hoe kon ik in hemelsnaam ooit van haar houden, als ze alles wat ik had opgebouwd kapot maakte?! Ik kon mijn werk niet meer doen, moest mijn auto verkopen en raakte contacten kwijt doordat ik amper de deur uitkwam. Soms kwam de pijn zo onverwachts dat ik op de koude vloer van mijn keuken of atelier moest gaan liggen, omdat ik niet langer in staat was een stap te verzetten. Er waren momenten waarop ik werkelijk dacht dat ik dood zou gaan. 

Wanneer onze wereld in duigen valt en daarmee het gevoel van chaos veroorzaakt, doen we twee dingen. Ten eerste onttrekken we onze aandacht uit het lichaam. We willen niet langer voelen.
Ten tweede gaan we opzoek naar een oplossing door ons verstand te gebruiken. 

In de Harry-Potter-reeks kan Potter zijn vijanden alleen verslaan als hij gebruik maakt van de beschermende kracht van zijn Patronus. De zilverwitte Patronus verschijnt wanneer iemand zich gelukkig voelt en tegelijk de spreuk 'Expecto Patronum' uitspreekt. 

Eerst gaat Harry naar zijn hoofd. In gedachten haalt hij de ene na de andere herinnering omhoog, maar niets geeft hem voldoende geluk om de Patronus op te roepen. In zijn lichaam zakken en voelen wat daar zit doet hij niet, want dan zou hij geconfronteerd worden met de dood van zijn ouders. Zij zijn vermoord door ‘hij-die-niet-genoemd-mag-worden’ en daar bij stilstaan veroorzaakt pijn, verdriet en angst.

Op een gegeven moment lukt het Harry toch om bij het ogenblik te blijven waarop zijn ouders gedood worden. Het is alles behalve aangenaam. Maar door erbij te blijven in plaats van het te verdringen, lost de pijn op en komt er ruimte voor andere herinneringen; gelukkige momenten samen met zijn ouders. En daar, in die herinneringen, vindt Harry Potter het geluk om zijn Patronus te activeren en zijn vijanden te verslaan.

Ondanks mijn pijnen, sombere toekomstvoorspelling en bijkomende emoties moest ook ik uit mijn hoofd en in mijn lichaam zakken om verandering teweeg te brengen. Op de momenten dat ik erbij kon blijven en observeren wat er in mij afspeelde, begon alles te stromen. Er kwam ruimte, hoop en inzicht. Beetje bij beetje begon ik in te zien dat de pijn werd veroorzaakt door vasthouden aan dingen die al jaren niet meer voor mij werkte. Dingen waarvan ik dacht dat ze me veilig hielden en gelukkig maakte. Terwijl ze me in werkelijkheid vooral stress opleverden.

Volgens sommigen is COVID-19 een teken dat de natuur terug vecht of ons waarschuwt dat we anders moeten omgaan met de aarde, de economie en elkaar. Indirect is dit waar. Maar eerder is het een uitnodiging om de confrontatie aan te gaan met je gedachten, gevoelens en emoties rondom dood, chaos, waardeverlies, machteloosheid en eenzaamheid. Pas als we die stukken onder ogen komen, observeren en doorvoelen zullen ze plaats maken voor geluk, rust, welzijn, vrijheid, kracht en vervulling.

Uitdagingen, zoals corona, maar ook andere ziektes, tekorten of beperkingen, zullen we niet snel liefhebben. Maar zodra we de transformatie die ze ons bieden doorstaan hebben zullen we dankbaar verzuchten: ‘het was zwaar en alles behalve makkelijk, maar ik had het voor geen goud willen missen. Achteraf gezien was het het beste dat me kon overkomen.’